Dział Etnologii Miasta. Nikiszowiec
od 2 II 2018
Dyrektor Muzeum Historii Katowic
Jacek Siebel
kurator
Justyna Jarosz
zapraszają na wernisaż wystawy
SZKOŁA CIERPLIWOŚCI
CZYLI O HAFCIE W ŚLĄSKIM DOMU
2 lutego 2018 r. o godz. 13.00
do oddziału MHK – Działu Etnologii Miasta
przy ul. Rymarskiej 4 w Katowicach-Nikiszowcu.
Haft, dawniej niezwykle popularny, to szybki i niedrogi sposób ozdabiania tkanin, dający nieograniczone możliwości tworzenia. Pomysłowa hafciarka uzbrojona jedynie w nawleczoną igłę możne upiększyć tkaniny, nadając im niepowtarzalny charakter. Wszystko zależy od zdolności, dokładności i… cierpliwości artystki.
Na przełomie wieków XIX i XX na Górnym Śląsku zaczęto przykładać większą wagę do wyglądu pomieszczeń, w których mieszkano. Wnętrza oprócz pełnienia swoich oczywistych funkcji miały być też ładne i estetycznie urządzone. Pojawiła się moda na ozdabianie haftem tkanin dekorujących mieszkania. Najpopularniejsze z nich, haftowane makatki, wykonywane przez gospodynię lub jej córki, miały nie tylko przystrajać ściany, ale były świadectwem schludności i gustu danej rodziny. Taką garniturę wieszano w kuchni, czyli centrum życia śląskiej rodziny i pierwszym pomieszczeniu, do którego wchodził gość.
Z pokolenia na pokolenie przekazywano sobie nie tylko tajniki sztuki hafciarskiej, ale i wartości, zasady moralne, swoiste informacje o obowiązkach kobiety wobec domu, rodziny i Boga. Ilustrowane scenkami rodzajowymi krótkie sentencje stanowiły skarbiec mądrości życiowej: Długo myśl, prędko czyń; Gdzie miłość i zgoda, tam Bóg rękę poda; Myj się zimną wodą, będziesz piękną i młodą. Na Śląsku, w środowisku robotniczym takie makatki najpopularniejsze były w latach 30.–70. XX w.
Dziewczynki uczono wyszywania w domu – umiejętność tę zdobywały pod okiem matek czy babć – lub na kursach organizowanych przez siostry zakonne. Szycie, haftowanie i naprawianie odzieży rodziny należało do oczywistych obowiązków kobiety. Maszyna do szycia, bez względu na markę potocznie zwana singerką, stała
w każdym domu.
Haftowanie to nie tylko szkoła cierpliwości. Przy okazji nabywa się innych umiejętności społecznych. Posługiwanie się igłą wyrabia zręczność, poczucie estetyki, schludność, zmusza do dokładności i precyzji, ćwiczy staranność – czyli cechy przydatne w codziennym życiu. Haftowanie jest umiejętnością trudną, a cierpliwości wymaga czasem już samo nawleczenie igły…
Na wystawie została ukazana typowa haftowana garnitura kuchenna, ale także przedmioty codziennego użytku nie zawsze z haftem kojarzone: wyszywany parasolnik, osłonka na deskę do prasowania, uchwyt na gazety oraz narzędzia używane podczas haftowania.
Prezentowane eksponaty są własnością: Muzeum Historii Katowic, Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu, Muzeum w Gliwicach, Muzeum Miejskiego im. Maksymiliana Chroboka w Rudzie Śląskiej, Muzeum Miejskiego w Tychach oraz Muzeum Zagłębia w Będzinie.